Formy ukształtowania terenu dzielą się na:
Wypukłe
*grzęda - wypukła forma ukształtowania terenu, podłużna, rozłożysta formacja na zboczu, stoku lub ścianie. Także silnie wydłużone wzgórze o słabo rozciętych stokach i spłaszczonej wierzchowinie. Najczęściej mówi się o grzędach, gdy tego rodzaju formy występują obok siebie równolegle.
*grzbiet - obszar położony wzdłuż linii grzbietowej łączący znaczące szczyty danego pasma górskiego (formacji górskiej).
*grań - zazwyczaj stromy, ostry i skalisty grzbiet górski. Ostra krawędź utworzona przez stykające się zbocza. Ostra, często silnie poszarpana szczytowa partia pasma lub grzbietu górskiego. Przykładem może być Rohacki Koń. Jedna grań może być również szeroka i trawiasta, jak np. grań Czerwonych Wierchów. Przez grań rozumie się też cały grzbiet pasma górskiego, na ogół skalisty, ale miejscami szeroki i trawiasty, jak np. Grań Tatr Zachodnich.Grań zazwyczaj stanowi odcinek łączący sąsiednie szczyty ze sobą. Ale granią nazywa się czasami także wybitne żebra skalne opadające ze szczytu ku dolinie i nie łączące się z sąsiednim szczytem. W górach wyższych niż Tatry zdarzają się granie lodowe.
*pagórek - wzniesienie o wysokości względnej do kilkunastu metrów. Powyżej tej granicy pagórek nosi już nazwę wzgórza.
*wzgórze - wzniesienie - o wysokości względnej od 100 do 300 metrów. Posiada zaokrąglony wierzchołek i łagodne bądź strome stoki(nie urwiska).
*góra - wypukła forma ukształtowania terenu o silnie urozmaiconej rzeźbie, wysokościach względnych w stosunku do najbliższych den dolinnych powyżej 300 m i dużym nachyleniu stoków. Ze względu na wysokości względne i stromość stoków wyróżnia się góry niskie, średnie i wysokie. Ze względu na sposób powstania wyróżnia się góry fałdowe, zrębowe i wulkaniczne. W rzeźbie górskiej wyróżnić można formy wklęsłe (doliny, kotliny) i wypukłe (pojedyncze szczyty). Formy wypukłe łączą się w grzbiety górskie lub masywy górskie, te z kolei w pasma górskie. Pasma i masywy wraz z pogórzami i kotlinami śródgórskimi tworzą łańcuchy górskie. Kilka łańcuchów górskich o wspólnych cechach geologicznych, powstałe w czasie tego samego fałdowania noszą nazwę systemu górskiego. Góry fałdowe i zrębowe powstają w wyniku procesów orogenicznych, natomiast wulkaniczne w wyniku działalności wulkanicznej.
*żebro - jest to wypukłośc zbocza lub ściany stosunkowo wąska, skalista i stroma, o długości do kilkuset metrów, a w Himalajach nawet do kilku kilometrów.
Wklęsłe
*dolina - forma terenu o wydłużonym kształcie otoczona ze wszystkich stron wzniesieniami i wyraźnie wykształconym dnie, najczęściej powstała w wyniku działalności rzek (erozji rzecznej) lub lodowców.
*kotlina - ozległa, niezbyt mocno wydłużona, wklęsła forma terenu, ze wszystkich stron otoczona wzniesieniami. Może być w postaci zamkniętej (bezodpływowej) lub otwartej. Kotliny powstają na skutek ruchów górotwórczych (czyli orogenezy) lub w wyniku erozji.
*cyrk lodowy - półkoliste lub owalne zagłębienie otoczone z trzech stron stromymi stokami (ścianami), a z czwartej ryglem skalnym.Powstaje powyżej granicy wiecznego śniegu w wyniku erozyjnej działalności lodowca górskiego. Dno cyrku lodowcowego może być nachylone, schodowe lub płaskie. Cyrk lodowcowy po ustąpieniu lodowca często zostaje zajęty przez jezioro cyrkowe. Cyrk lodowcowy ma najczęściej kształt misy.Pierwotnymi formami, w których rozpoczyna się gromadzenie śniegu i powstawanie pól firnowych są leje krasowe lub źródliskowe, nisze osuwiskowe, płaskie odcinki górnych części dolin. Pod wpływem rosnącego ciśnienia gromadzącego się śniegu, jego dolne warstwy zamieniają się w firn, a następnie lód lodowcowy. Stale rosnące ciśnienie mas śniegu powoduje wyciskanie lodu lodowcowego w kierunku doliny. Wyciskanie jest połączone z szorowaniem podłoża za pomocą przymarzniętego do spągu mas firnowych materiału skalnego. Ta erozyjna działalność lodowca górskiego doprowadza początkowo do zrównania, a następnie przegłębienia doliny i powstania cyrku lodowcowego.
Płaskie
*równina - wielkopowierzchniowa forma ukształtowania powierzchni Ziemi. Stanowi ją płaski lub prawie całkowicie poziomy (nachylenie do 3 st.) teren. Równiny mogą występować na obszarach nizin, wyżyn, lub gór (doliny rzek lub wierzchowiny), charakter równinny mają znaczne powierzchnie den oceanów.
*depresja - obszar lądu położony poniżej poziomu morza. Depresje zalane przez wody jeziora nazywane są kryptodepresjami. Przykładem kryptodepresji jest jezioro Bajkał.W Polsce depresję stanowi obszar Żuław Wiślanych położony do 1,8 m p.p.m. (Raczki Elbląskie). Najniższy punkt na lądzie na kuli ziemskiej stanowi depresja Morza Martwego (396 do 418 m p.p.m.) w Izraelu i Jordanii.
|
